حقوق مادر

نوشتن برای مادر خیلی سخت است، اصلاّ قلم از وصف مادر عاجز و ناتوان است. همه ما در زندگی به نوعی قدردان زحمات مادرانمان هستیم اما باز هم، هرکاری که برای مادرمان انجام می دهیم مثل قطره ای کو چک و ناچیز در مقابل اقیانوس بیکران محبت و فداکاری و ایثار مادر است . 

مقام والاى مادر در قرآن  

آیات قرآن که در مورد حق شناسى از والدین آمده است ‏بر دو قسم است: یک قسم حق شناسى مشترک پدر ومادر را بیان مى‏کند وقسم دیگر، آیاتى است که مخصوص حق شناسى مادر است، قرآن کریم مى‏فرماید:  

اِمّا یَبلُغَنّ عِندک الکِبَر احَدُهُما او کِلاهما فلا تَقُل لهما اُفٍ و لا تَنهَرهُما و قُل لَهُما قولاٌ کریماٌ) (اسراء، 23): اگر یکى از آن دو یا هر دو، در کنار تو به سالخوردگى رسیدند به آنها حتى «اوف‏» مگو و به آنها پرخاش مکن و با آنها سخنى شایسته بگوى.  

انِ اشکُر لی و لِوالدیکَ(لقمان، 14):شکرگزار من و پدر و مادرت باش.

اما با همه این تجلیل‏هاى مشترک، وقتى مى‏خواهد از زحمات پدر و مادر یاد کند، از زحمت مادر سخن مى‏گوید، مى‏فرمایند:«ما به انسان برای رعایت احسان و نیکی به پدرو مادرش توصیه کردیم. مادر او دوره بارداری را با رنج و مشقت به آخر رسانید و درد زایمان را نیز تحمل کرد و زحمات دوره شیرخوارگی کودک را نیز در مدت سی ماه متحمل شد»(احقاف، 15)

حق مادر بیش از پدر

ایثار و فداکاری های مادر در مورد فرزند، بیش از پدر است. از این رو، دین اسلام با این که احترام به هر دو آن بزرگواران را لازم و نیکی و خدمت به آن ها را واجب برمی شمرد، ولی در مورد مادر، سفارش های بیش تری می کند.

شخصی از رسول خدا (ص) پرسید: یا رسول اللّه ! حق کدام یک از پدر و مادر بزرگ تر است؟ پیامبر پاسخ دادند: «حق کسی بزرگ تر است که فرزند را در میان دو پهلویش حمل می کند و او را شیر می دهد و روی دو زانویش می نشاند و با دو دست خود به او کمک می کند و به او فداکاری می نماید»

نقل شده است شخصی خدمت پیامبر (ص) شرفیاب شد و پرسید: به چه کسی شایستهتر است نیکی کنم؟ رسول خدا در پاسخ فرمود: «به مادرت». شخص تا سه مرتبه این سوال را تکرار کرد و همین جواب را شنید. سرانجام حضرت در مرتبه چهارم فرمود: «به پدرت نیکی کن».( منتخب میزان الحکمة : 614)

ناتوانى در اداى حق مادر (خدمات جبران ناپذیر مادر)

امام سجاد (ع) می فرمایند :مادر! تو را نه ماه یا کمتر چون بار سنگینى حمل کرد، که احدى نسبت به احدى آن را تحمل نمى کند، از ثمره قلبش خرج تو کرد، که کسى براى کسى انجام نمى دهد، با تمام وجودش تو را حفظ کرد، تو را سیر کرد و به گرسنگى خود توجه نکرد، تو را سیراب کرد، و تشنگى خود را لحاظ ننمود، تو را پوشاند، خود را به حساب نیاورد، گرما خورد ولى تو را از آن حفظ کرد، به خاطر تو از خواب شیرین چشم پوشید، از سرما و گرما تو را محافظت نمود، تا فرزندى چون تو را داشته باشد، تو طاقت سپاس از او را در برابر این همه زحمات جز به توفیق خداوند مهربان ندارى.

امام سجاد(ع) با مادرش خوشرفتاری کرده و حقوق وی را کاملا مراعات می‏نمود. طبرسی می‏نویسد:هنگامی که از آن حضرت پرسیدند: شما که از نیکوکارترین مردم نسبت ‏به مادرتان هستید، چرا با او سر یک سفره نمی‏نشینی؟ امام فرمودند: می‏ترسم دستم به غذایی پیشی گیرد که پیش از آن چشم مادرم به سوی آن رفته [و می‏خواهد بردارد] و به همین مقدار نافرمانیش کرده باشم.

همچنین روزى فردى به پیامبراکرم(ص) گفت: «من مادر پیرم را به پشتم حمل مى کنم و از روزى ام به او مى خورانم. آیا حق مادرم را به جا آورده ام؟» پیامبر(ص) فرمودند: «نه، زیرا که مادرت نیز تو را حمل کرد و نیز از شیره جانش به تو خورانید.» بنابراین هر چه انسان در دوران پیرى در حق مادر بکوشد مادر نیز در دوران کودکى آن را براى فرزند انجام داده است. در ادامه پیامبر(ص) فرمودند: «مادرت در تمامى مراحل، کارهایى که براى تو مى کرد آرزوى زنده ماندنت را مى کرد، در حالى که تو آن کارها را مى کنى و آرزوى مرگ مادر پیرت را دارى». 

حدیث درمقام مادر

رسول خدا (ص) می فرمایند :بهشت ، زیر پاى مادران است. (کنزالعمّال : 45439 منتخب میزان الحکمة : 614)

رسول خدا (ص) می فرمایند:بزرگترین حقّ را بر زن ، شوهر او دارد و بزرگترین حقّ را بر مرد ، مادر او دارد .(کنز العمّال : 44771 منتخب میزان الحکمة (254

رسول خدا (ص) می فرمایند:اگر نماز نافله می‌گزاردی و پدرت تو را صدا زد, نماز را بر هم نزن و اگر مادرت تو را صدا زد آن (را) برهم بزن.
پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرمایند:«هنگامی که فرزند با مهر و محبت به چهره مادر خود نگاه می کند، درهای آسمان به رحمت گشوده می شود»

پیامبر(ص) می فرمایند: «حق مادر دو برابر حق پدر است.»

از رسول گرامی اسلام (ص) در مورد قدردانی از مادر سؤال شد، آن حضرت فرمود: «هیهات!هیهات! که بتوانی حق مادر را ادا کنی . هر لحظه اگر به اندازه ریگهای بیابان عالج (صحرائی در عربستان) و دانه‏های باران به مادر خدمت کنی و از وی قدردانی کرده و بنده‏وار در پیش او بایستی، این همه خدمات تو به اندازه زحمات وی در هنگامی که در رحم او بودی و سنگینی تو را تحمل می‏کرد نخواهد بود .»

رسول خدا (ص) می فرمایند: هرکه خوش دارد عمرش دراز و روزى‏اش بسیار شود ، به پدر ومادرش نیکى کند(همان ,ح 22671)

                                           خدایا مارا همیشه قدر دان زحمات مادرمان قرار بده...