دخترانی که آرایش می کنند

آسیب شناسی آرایش افراطی در دختران نوجوان

نوجوانان در اواسط نوجوانی (حدود 17- 15 سالگی) معمولاً دوره ی اوج جهش رشدی را پشت سر می گذارد و از آنجاییکه قدرت تفکر انتزاعی، برنامه ریزی، توانایی مقایسه کردن و درک آینده را به دست آورده اند، می توانند در مورد شکل بدن و ظاهرشان واقع بین باشند و آن را بپذیرند. این درکی که نوجوان از خود بدست آورده است، می تواند باعث شود که فرد در مورد شکل بدن و یا چهره و ظاهرخود تصور منفی داشته و آن را نپذیرند. اما در اغلب نوجوانان این مساله زودگذر بوده و عمدتا با ابن مساله کنار آمده و توجه و علاقه شان را از ظاهر و چهره، به سمت دنیای بیرون معطوف کنند. اما در برخی از نوجوانان مشاهده می شود که کنار آمدن با ظاهر و چهره صورت نمی گیرد و آنها دایماً با تصویر بدنی که از خود دارند، درگیر هستند.
 البته اکثریت نوجوانان به ظاهر جسمانی خود بسیار حساسند و به آن توجه زیادی می کنند، فقط تجسم کنید که اگر یک لکه روی صورت نوجوان باشد، یا وزن او یک ذره اضافه شود و یا کوتاه قد باشد، چه واکنشی نشان میدهد! در برخی از نوجوانان، هرآنچه که لطمه ای به جذابیت آنها وارد کند، می تواند تخریب کننده ی اعتماد به نفس آنها باشد.
به طوری کلی، واکنش دختران نسبت به عواملی که تصور می کنند نقصی در ظاهرشان محسوب می شود، منفی تر از پسران است. در اکثر جوامع و فرهنگها، زن ها بیشتر براساس ظاهرشان قضاوت می شوند و وضعیت ظاهر در پذیرش اجتماعی آنها نقش اساسی دارد. اما مردها بیشتر بر پایه دلاوری، توانایی های ورزشی و موفقیت های علمی و مواردی مشابه، توجه اطرافیان را جلب می کنند.

به طوری کلی، واکنش دختران نسبت به عواملی که تصور می کنند نقصی در ظاهرشان محسوب می شود، منفی تر از پسران است

از طرف دیگر برنامه های تلویزیونی، فیلم های سینمایی، ماهواره و... همگی در جهت ترویج زیبایی زنان سوق داده شده است و خواسته یا ناخواسته، دختران و زنانی که ظاهری زیباتر و جذاب تری را دارا هستند، در این رسانه ها مشاهده می گردند. از آنجا که در سنین نوجوانی، افراد بیش از دوره های سنی دیگر به مقایسه خود با دیگران می پردازند و بنابراین از آنجا که الگوهای ارائه شده در جامعه، در سطح بالایی از زیبایی قرار دارند، لذا نوجوان ما نیز علاقمند به نزدیک شدن به این معیارهاست. با توجه به ویژگیهایی که از دختران نوجوان مطرح شد و همچنین قوی تر بودن نیاز به زیبایی در دختران و زنان، مشاهده می شود که گاه دختران برای نزدیک شدن به زیبایی های ظاهری، گرایش بسیاری به استفاده از لوازم آرایشی پیدا می کنند.
البته در گسترش یافتن این اقدام، تنها تمایل به زیبایی را نمی توان مطرح نمود بلکه گروه دوستان و الگوبرداری از آنان، شیوه های فرزند پروری والدین، کمبود اعتماد به نفس، مادرانی که خود الگوی مناسبی برای دخترانشان نیستند، تبلیغات منفی، اسباب بازی های دوران کودکی و... همه از عواملی است که موجب می گردد برخی از دختران به صورت افراطی تمایل به آرایشهای غلیظ و گاه زننده پیدا کنند.

برای مقابله با این وضعیت چه باید کرد؟

والدین باید توجه داشته باشند که توجه بیش از حد به ظاهر و گرایش به آرایش نمودن، تنها تحت تأثیر تغییر و تحولات دوران
 بلوغ نیست بلکه عوامل محیطی و تربیتی نیز در بروز این مسأله، تأثیر بسیاری دارد. در حالیکه گرایش به زیبایی، تقریباً در تمام نوجوانان وجود دارد، چرا برخی از دختران ما تا این حد از لوازم آرایشی استفاده می کنند به صورتی که حتی از ظاهر طبیعی خود فاصله بسیاری می یابند. اینجاست که نقش تربیتی والدین خود را نشان می دهد. در ادامه توصیه هایی به شما والدین ارائه می گردد، تا بتوانید مانع از بروز این عادات نادرست در دختران نوجوانتان شوید:
- بسیاری از رفتارها که در دوره ی نوجوانی خود را بروز می دهد، در سنین کودکی (به طور ناخودآگاه) برنامه ریزی می شود. برای مثال مادرانی که مهمترین دغدغه ی زندگی شان رسیدگی به ظاهر و آرایش لباس و صورتشان است، به طور ناخواسته این پیام را به دختر خود می دهند که: «تنها ارزش زن، به زیبایی اوست.». از طرف دیگر مادرانی که اجازه می دهند دختران کوچکشان از لوازم آرایشی در حین بازی استفاده کنند و در این کار هیچ ممنوعیتی قایل نمی شوند، باید انتظار داشته باشند که در آینده دخترشان به اینگونه رفتارهای افراطی روی آورند. لذا توصیه می شود که والدین به خصوص مادران اجازه ندهند کودکشان به وسایل شخصی آنها مانند لوازم آرایشی و ... نزدیک شده و استفاده نمایند.
- وسایل بازی که در کودکی در اختیار برخی از کودکان قرار می گیرد، ارائه دهنده برخی الگوهای منفی و نادرست است. برای مثال در برخی از عروسکهای معروف خارجی مانند «باربی و...» مشاهده می شود که سری کامل لوازم ارایش و...، از ابزارهای اصلی زندگی این عروسکهاست که دختران کوچک دائماً با آن مشغول و در حال بازی هستند. توجه داشته باشید که کودکان با بازی کردن، زندگی را تمرین می کنند و استفاده از این نوع بازی ها و لوازم، به طور قطع در رفتارهای آتی فرزندان ما بی تاثیر نخواهد بود. بنابراین به والدین توصیه می شود که در انتخاب اسباب بازی برای دختران کوچک خود دقت لازم را مبذول نمایید.
آشنا ساختن نوجوان با ارزشهای انسانی و زنانه و همچنین اصلاح الگوی فکری آنها و آشنا ساختن نوجوان با الگوی موفق زنان و دختران، از مهمترین و موثرترین روشها برای جلوگیری و حتی اصلاح این ناهنجاری های رفتاری است
- در بسیاری از موارد کمبود اعتماد به نفس در دختران و زنان باعث افزایش تمایل آنها به آرایش کردن نامتعارف می گردد چرا که به نظر می رسد این دسته از افراد به علت تصویر بدنی منفی که از خود دارند، سعی در پوشاندن این نقطه ضعفها داشته و لذا به آرایشهای افراطی روی می آورند. در این شرایط آشنا ساختن نوجوان با ارزشهای انسانی و زنانه و همچنین اصلاح الگوی فکری آنها و آشنا ساختن نوجوان با الگوی موفق زنان و دختران، از مهمترین و موثرترین روشها برای جلوگیری و حتی اصلاح این ناهنجاری های رفتاری است.
- الگوبرداری نادرست دختران نوجوان از گروه همسالان، گاه باعث بروز این رفتار نامتعارف می گردد. برقراری رابطه نزدیک و دوستانه بین مادر و دختر نوجوان، و توضیح عواقب منفی این عملکرد و همچنین برخورداری از قاطعیت لازم در برابر دختر نوجوان، می تواند در تعدیل این رفتار نقش مؤثری را ایفا کند.
- گوشزد نمودن عوارض منفی پزشکی و بهداشتی استفاده نادرست از لوازم بهداشتی و آرایشی از وظایف دیگر والدین در برخورد با این عادت ناشایست است.
- به والدین توصیه می شود حریم آرایش کردن را برای دختران خود مشخص کنند. برای مثال ما می دانیم که به طور طبیعی نوجوان ما علاقمند به زیباتر شدن است. این علاقه را از آنها نباید دریغ نمود بلکه باید اجازه داد در شرایط و موقعیتهای مناسب مانند مجالس زنانه و خانوادگی، محیط منزل و... به این نیاز خود(البته در حد طبیعی و مطلوب) پاسخ دهد. اما برای وی مشخص سازید که این رفتار در هر موقعیت و مکانی نباید صورت گیرد برای مثال دانشگاه رفتن، خرید رفتن و... مکانهای مناسبی برای این رفتار نیست.
- تربیت دینی و اعتقادی صحیح نوجوانان در جلوگیری از بروز این دسته از رفتارها نقش بسزایی دارد.
- و در آخر بیان این مطلب ضروری است که، هدف ما از عنوان کردن این مطالب مخالفت نمودن با زیبایی و یا سرکوب کردن حس زیبایی دوستی در دختران نوجوان نیست. بلکه قصد داریم عنوان کنیم که هر رفتاری دارای جایگاه و حریم ویژه خود است و در ضمن شرایط سنی نیز در این مساله بسیار دخیل است. در کشورهای اروپایی و آمریکایی زنان میانسال و سالخورده که چهره شان تحت تاثیر افزایش سن قرار گرفته است، به استفاده از لوازم آرایشی می پردازند. اما در کشور ما ایران، با این سابقه تمدن و فرهنگ، چه اتفاقی برای دختران نوجوان و جوان ما افتاده که اینگونه به استفاده از لوازم آرایشی روی آورده اند؟ و متاسفانه بسیار جای اندوه و نگرانی است که این رفتار در سالهای اخیر در پسران نوجوان و جوان نیز، رو به افزایش است.
 
مریم عطاریان- بخش خانواده و زندگی