ادامه نماز وخانواده

11- در نامگذاری به معنای نامی که برای کودک انتخاب می‌کنید دقت کنید

نام هر شخص نشان‌دهنده‌ی طرز فکر، نوع گرایش و جهان‌بینی اوست.

در احادیث می‌خوانیم که افراد با همین نام‌های دنیایی در قیامت فرا خوانده می‌شوند. سعی کنید نام‌های خوش‌معنا انتخاب کنید.

لازم به ذکر است یکی از تحولاتی که با ظهور اسلام پیش آمد، تحول در نام‌‌ها بود.

امام باقر (ع) فرمود: بهترین نام، نامی است که نشانه‌ای از عبادت و بندگی خدا داشته باشد.

لحاظ نمودن کلمه‌ی عبد به‌اضافه یکی از اسم‌های خدا مانند: عبدا...، عبدالصمد، عبدالمجیدو ...

ایشان فرمودند: اصدق الاسماء ما سمّی بالعبودیه.

امیرالمؤمنین علی (ع) نیز فرمودند: اولین حق کودک به پدر و مادر، گذاردن نامی خوب برای اوست.

 12- دوران شیردهی، دوران تغذیه‌ی مادی و معنوی است

مادر هنگام شیر دادن با تمام وجودش طفل خود را به سینه می‌چسباند و نه‌تنها شیره‌ی جانش بلکه گویی تمام وجودش را نثار کودکش می‌کند.

در خاطرات بسیاری از بزرگان می‌خوانیم که عنوان می‌دارند، مادرم با وضو به من شیر می‌داد و یا مادرم به هنگام شیر دادن آیات کتاب خدا را برایم تلاوت می‌کرد.

دوران شیردهی بهترین کلاس تربیت دینی و عشق‌آفرینی نسبت به خداست. پس همواره ذکر خدا را به لب داشته تا شیرینی یاد خدا را در کام فرزندانتان بگذارید. هنگامی که مادر با حالتی عارفانه به نماز می‌ایستد، نگاه‌های معنادار کودک و گوش‌های او متوجه‌ی اذکاری است که مادر بر زبان جاری می‌کند.

 13- آموزش نماز را از سه‌سالگی شروع کنید

امام صادق (ع) فرمودند: وقتی کودک شما به سه‌سالگی رسید، ذکر لا اله الا الله را به او بگویید. پس از هفت ماه، ذکر محمد رسول‌الله را به او یاد بدهید و در چهار‌سالگی ذکر صلوات را. وقتی پنج‌ساله شد، دست چپ و راست و جهت قبله را به او نشان دهید. وقتی شش‌ساله شد رکوع و سجده را به او بیاموزید و در هفت‌سالگی شستن دست و صورت و تمرین یک نماز کامل را به او آموزش دهید.

توجه دارید که آموزش نماز در خانه‌های مسلمانان نه از 9‌سالگی و 15‌سالگی که از سه‌سالگی باید شروع شود.

 14- از ‌آموزش عملی نماز به فرزندان خود غافل نباشید

رسول خدا (ص) به نماز می‌ایستادند و می‌فرمودند: به من نگاه کنید، اینگونه نماز بخوانید.

امیرالمؤمنین فرزندشان محمد را کنار آب آوردند سپس به او فرمودند: پسرم! این‌گونه وضو بگیر وقتی نگاهت به آب افتاد از نعمت آب تشکر کن. قبل از وضو دست‌هایت را تا مچ بشوی و بگو خدایا، مرا از پاکیزگان و توبه‌کنندگان قرار ده.

عزیز من! وقتی صورتت را می‌شویی بگو خدایا، مرا از روسفیدان در قیامت قرا ده و مرا از روسیاهان قرار نده. زمانی که دست راستت را می‌شویی بگو خدایا، کارنامه‌ی اعمالم را به دست راستم بده و هنگامی که دست چپت را می‌شویی، بگو خدایا کارنامه‌ی عملم را به دست چپم نده.

فرزندم! وقتی سرت را مسح می‌کشی، بگو خدایا مرا غرق در رحمتت کن و زمانی که پاهایت را مسح می‌کشی، بگو خدایا قدم‌های مرا در سر پل صراط ملرزان.

از این خاطرات زیبا مسؤولیت والدین و نقش الگویی آنها درخصوص نماز فرزندان فهمیده می‌شود و همچنین توجه والدین به لایه‌های عمیق و اسرار  و رموز این عبادت بزرگ شناخته می‌شود.

 15- پدر، مادر! تو مسؤول دینداری من هستی

امام سجاد (ع) فرمود: و اما حق فرزندت بر تو این است که بدانی او از توست و تو مسؤول تربیت و ادب او و راهنمایی او به سوی خدا هستی و تو باید او را در راه عبادت و طاعت کمک کنی. 

رسول خدا (ص) می‌فرماید: تمامی شما سرپرست و مسؤول افراد تحت نظر خود هستید. حاکم یک منطقه سرپرست مردم و مسؤول مردم آن منطقه است. مرد خانه سرپرست خانواده و مسؤول افراد خانواده است و زن خانه سرپرست خانه‌ی شوهر و فرزندان و مسؤول آنهاست.

رسول گرامی اسلام فرمودند: وای به فرزندان آخرالزمان بخاطر پدرانشان. گفتند: یا رسول‌الله پدران مشرک؟

فرمود: نه پدران مؤمن. پدرانی که واجبات دینی را به فرزندانشان نمی‌آموزند و اگر فرزندانشان به دنبال آموزش احکام دینی بروند آنها را باز می‌دارند و به بهره‌ی کم دنیا دل می‌بندند. آگاه باشید که من از آنان بیزارم و آنان از من دورند.

 16- با تشویق و هدیه بچه‌ها را به نماز دلگرم کنید

در سیره‌ی پیامبر آمده که خرمای خشک و یا گردو همراه خود برمی‌داشت و به بچه‌هایی که به مسجد می‌آمدند می‌داد و به آنها لبخند می‌زد و بر سر آنها دست می‌کشید.

چند روز بود که علی (ع) وقتی وارد منزل می‌شدند، مطالبی را که در مسجد از پیامبر شنیده بود در خانه می‌شنید. کنجکاو شد و پرسید: شما از کجا می‌دانید که امروز در مسجد این سخنان مطرح شده است.

فاطمه زهرا (س) عرض کردند: یکی از فرزندانم را  تشویق کرده‌ام که به مسجد برود و به سخنان پیامبر گوش کند و آنها را برای من نقل کند و او هر روز این کار را می‌کند.

امام علی (ع) شوق‌زده شدند و فرمودند: فردا می‌خواهم این منظره‌ی زیبا را ببینم.

فردای آن روز زودتر از روزهای قبل به منزل آمده و جایی پنهان شدند. هنگامی که فرزندشان وارد خانه شد، آغوش گرم مادر را به روی خویش گشاده یافت. مادر از ایشان سؤال کرد: بگو عزیزم امروز جدت برای مردم چه گفتند؟

زبان کودک به لکنت افتاد و گفت: مادر جان حس می‌کنم شخصیت بزرگی در این نزدیکی است، از عظمت او زبانم به لکنت افتاده.

امام علی (ع) پرده را کنار زد و کودک خود را در آغوش گرفت و غرق بوسه کرد.

رسول خدا (ص) فرمودند: در روزهای جمعه برای فرزندانتان میوه‌ی تازه و گوشت بخرید تا به روز جمعه و نماز جمعه علاقه‌مند شوند.

 17- از اکسیر محبت برای دعوت به نماز استفاده کنید

وقتی مکه فتح شد، مردم مکه نزد پیامبر می‌آمدند، پیامبر بر سر بچه‌های آنان دست می‌کشید و برایشان دعا می‌کرد.

انس می‌گوید: وقتی رسول خدا(ص) به دیدن انصار می‌رفت، به بچه‌های آنان سلام می‌کرد و بر سر آنان دست می‌کشید و به آنان خوردنی می‌داد.

پیامبر هنگامی که از سفر بازمی‌گشت، ابتدا سراغ بچه‌ها می‌رفت. دیری نگذشت که تأثیرات این حرکت نمایان شد و بعدها اولین مستقبلین پیامبر بچه‌ها شدند و این امر جز تأثیر محبت پیامبر نبود.

ایشان می‌فرمودند: پنج صفت را پیوسته انجام می‌دهم تا بعد از من در میان مسلمانان رسم شود یکی از آنها سلام کردن به بچه‌ها بود.

 18- به احساسات و نیاز کودک توجه داشته باشید

نقل می‌کنند که رسول خدا (ص) نماز ظهر و عصر را به جا آوردند. دو رکعت آخر را خیلی سریع خواندند. بعد از نماز مردم گفتند: آیا درباره‌ی نماز حکم تازه‌ای آمده است که این‌گونه نماز را سریع خوانده‌اید.

پیامبر فرمود: خیر مگر صدای گریه‌ی کودک را نشنیدید؟ من به خاطر گریه‌ی کودک و اینکه مادرش به او برسد، نماز را سریع تمام کردم.

 19- تربیت کلامی

بیش از سیصد بار خداوند در قرآن به پیامبرش فرمود: بگو زبان از نعمت‌های بزرگ خداوند و وسیله‌ی تربیت انسان‌ها و دعوت آنها به سوی رشد و تعالی است.

خداوند به پیامبر می‌فرماید: وامر اهلک بالصلوه و اصطبر علیها (خانواده‌ات را به نماز فرمان ده و بر این کار شکیبا باش.

در تاریخ نقل شده که پس از نزول این آیه پیامبر تا شش ماه هر روز صبح به خانه‌ی دخترش می‌آمد، در می‌زد و می‌فرمود: رحمت خداوند بر شما، نماز، نماز!

قرآن کریم در ستایش حضرت اسماعیل می‌فرماید: او خانواده‌اش را پیوسته به نماز و زکات سفارش می‌کرد. و از این رو مورد پسند خدا و رضایت او بود.

از رسول خدا (ص) پرسیدند: اینکه قرآن می‌فرماید: قوا انفسکم و اهلیکم ناراً- خودتان و خانواده‌ی خود را از آتش حفظ کنید یعنی چه؟

حضرت فرمود: آنها را امر کنید به آنچه خدا امر کرده و بازدارید از آنچه خدا نهی فرموده است. اگر از شما اطاعت کردند که از آتش حفظ شده‌اید و اگر نافرمانی کردند مسؤولیت خود را انجام داده‌اید.

در حدیث می‌خوانیم که یکی از معصومین می‌فرمایند: رحمت خدا بر مردی که به خانواده‌اش می‌گوید: عزیزانم نمازتان، روزه‌تان، زکاتتان، بینوایان، یتیمان و همسایگان را فراموش نکنید.

 20- تربیت بی‌کلام

تمام تربیت در کلام خلاصه نمی‌شود. نگاه‌های ما، اعمال و رفتار ما هر یک گویای حرف‌های دل ما و آرزوها و آرمان‌های ماست.

امام صادق (ع) می‌فرماید: کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم سیروا منکم الورع والاجتهاد والصلوه والخیر.

دعوت کنید دیگران را به غیر زبانتان (با رفتار خود) تا دیگران پرهیزگاری و سخت‌کوشی و نماز و کار خوب را در شما ببینند.

 21- تشویق معلمان

معلمان به گردن بچه‌های ما حق بزرگی دارند. در حدیث منقول است که: وقتی معلمی به بچه‌ای بسم‌الله‌الرحمن الرحیم را یاد می‌دهد، خداوند برائت از آتش را برای معلم و والدین کودک ثبت می‌کند.

نقل می‌کنند که امام حسین (ع) وارد منزل شدند. مشاهده کردند که کودکشان سوره‌ی حمد را آموخته است. فرمود معلم او را خبر کنند. ایشان هزار دینار همراه با هدایایی از پارچه و لباس به او مرحمت نمودند. هدایا آنقدر زیاد بود که با تعجب حاضران مواجه شد.

امام حسین (ع) فرمودند: کاری که او در حق من کرد، بسیار بزرگ‌تر از کاری بود که من در حق او کردم.

 22- سرودهای آسمانی

لحظات خوابیدن کودک و لالایی‌ پدر از شیرین‌ترین دوران فرزندداری است. امیرالمؤمنین در خانه‌ی خود اتاق نسبتاً کوچکی داشت که مخصوص نماز و عبادتش بود. بچه‌ها را موقع خواب به این اتاق می‌برد تا با فضای روحانی این اتاق بخواب بروند.

امام صادق(ع) فراگیری اشعار شاعری به نام عبدی را به شیعیان توصیه می‌فرمود: شکی نیست که شعر و سرود تأثیر شگرفی بر روح کودک می‌گذارد و مسلمانان باید برای تربیت کودکان خود از این ابزار سحرآمیز استفاده نمایند.

امام صادق (ع) فرمود: امیر المؤمنین از اینکه می شنید اشعار پدرش ابوطالب در بارة خدا پرستی و توجیه نقل  می شود خیلی خرسند می شود و می فرماید: این اشعار را یاد بگیرید و به کودکان خود بیاموزید چرا که پدرم بر دین خدا و در این اشعار دانش فراوانی است  

 23- مشاهده

یکی از بهترین روش‌های دعوت مشاهده است.

از امام حسن مجتبی(ع) نقل شده که بارها در دل شب از خواب برمی‌خواستم و مادرم را در حال عبادت می‌دیدم. او دست به قنوت می‌گرفت و برای چهل نفر دعا می‌کرد. وقتی خوب گوش می‌کردم، می‌دیدم یکی‌یکی افراد را نام می‌برد و وقتی از او می‌پرسیدم مادر جان چرا برای خودمان دعا نمی‌کنی، ایشان می‌فرمودند: فرزندم اول همسایه بعد خودمان. از همسر پیامبر (ص) پرسیدند : جالب ترین خاطره ای که از پیامبر سراغ داری چیست ؟ او گفت :  وقتی برای عبادت در دل شب بر می خاست آستین های خود را برای وضو بالا می زد به حیاط منزل می آمد و به ستاره ها نگاه می کرد و با حالتی خاص آیات 191 تا 195 سوره آل عمران در تلاوت می‌کرد آنگاه به نماز شب می ایستاد.

 24- دعوت جمعی در خانه

رسول خدا(ص) فرمودند: رحمت خدا بر مردی که در دل شب برای راز و نیاز با خدا برخیزد و نماز گزارد. آنگاه همسر خود را بیدار کند و اگر بیدار نشد، مقداری آب آورده و صورت او را مترنم کند. و خداوند رحمت کند زنی را که در دل شب برای راز و نیاز با خدا برخاسته و نماز گزارد. آنگاه همسر خود را بیدار کند و اگر بیدار نشد، مقداری آب آورده، صورتش را مترنم کرده و او را بیدار کند.